عمل بای پاس معده چیست؟
بای پس معده یا جراحی بریاتریک و سایر جراحی های کاهش وزن، باعث تغییراتی در سیستم گوارشی می شوند. آن ها با محدود کردن میزان غذایی که فرد می خورد، کاهش جذب مواد مغذی یا هر دو، باعث کاهش وزن می شوند. برخی از انواع جراحی های بای پس معده، معده بیمار را کوچک تر می کند و به بیمار این امکان را می دهد که کمتر بخورد و زود تر احساس سیری کند.
علاوه بر جراحی، بیمار باید تغییرات سالم و دائمی در رژیم غذایی خود ایجاد کند. به طور منظم ورزش کرده تا از موفقیت طولانی مدت جراحی چاقی مطمئن شود.
جراحی بای پس معده خطر ابتلا به بیماری های زیر را کاهش می دهد:
- دیابت نوع 2
- سکته مغزی
- فشار خون بالا
- بیماری ریفلاکس معده به مری
همه جراحی های کاهش وزن با بهبود رژیم غذایی و عادت های ورزشی همراه هستند.
قبل از عمل جراحی بای پس معده چه رژیم غذایی باید رعایت شود؟
4 الی 6 هفته قبل از عمل جراحی:
بیمارانی که دخانیات مصرف می کنند و یا مشروب می نوشند بهتر است 4 الی 6 هفته قبل از عمل مصرف دخانیات و مشروب را قطع کنند.
یک ماه قبل از جراحی:
دریافت هر نوع هورمونی از قبیل قرص های ضدبارداری و جایگزین های هورمونی را متوقف کنید.
سه هفته قبل از جراحی:
مصرف روزانه یک مولتی ویتامین، ویتامین ب کمپلکس و آهن (۳۲۵ میلی گرم فروس سولفات یا ۶۵ میلی گرم عنصر آهن). قبل از مصرف هرگونه داروی رقیق کننده خون، با پزشک خود مشورت کنید.
دو هفته قبل از جراحی:
مصرف هرگونه داروی گیاهی، مکمل یا ضد التهابی مانند آسپرین، اکسدرین، آلِو، نوپرین، ادویل، موترین و ایبوپروفن را متوقف کنید. اگر تا این زمان مصرف نوشیدنی های کافئین دار مانند چای، قهوه و نوشابه را متوقف نکرده اید بهتر است شروع به ترک آنها کنید. (بیرون رفتن کامل کافئین از بدن ۱۰ تا ۱۴ روز به طول می انجامد)
یک روز قبل از جراحی:
روز قبل از جراحی تغذیه بیمار به رژیم مایعات رقیق محدود خواهد شد. رژیم مایعات رقیق شامل غذاهای رقیقی است که یا خود مایع هستند و یا در دمای اتاق به حالت مایع در می آیند. بیمار می تواند مایعات مجاز را تا ساعت ۱۲ شب بدون هیچ محدودیتی بخورد. مایعات مجاز شامل: آبگوشت رقیق (کم نمک در صورت فشار خون بالا) آبمیوه های رقیق (سیب، کرن بری و انگور) نوشیدنی های ساده با طعم میوه، ژلاتین های میوه ای، بستنی های یخی میوه ای و یا با طعم قهوه (بدون کافئین) و یا جایگزین های چای و قهوه می باشد. در صورت داشتن دیابت، مطمئن شوید که مایعات مصرفی دارای کربوهیدرات کافی برای استفاده انسولین خون می باشند. از مصرف مکمل های آهن خودداری کنید. با گذشت ۳ هفته از جراحی می توانید دوباره مصرف آهن را از سر بگیرید.
مراحل جراحی بای پاس معده : Roux-en-Y
در ابتدا جراح ، معده را به دو بخش بزرگ و کوچک تقسیم می کند. سپس قسمت کوچک معده بخیه یا منگنه شده و کیسه معده را می سازد. ظرفیت این معده جدید تنها یک پیمانه می باشد.
با این معده ی کوچک، بیمار بسیار سریع تر از قبل احساس سیری کرده و طبیعتا کمتر می خورد. به این نوع جراحی، ((محدود کننده)) نیز می گویند زیرا موجب محدود شدن میزان غذای مصرفی فرد می شود.
سپس جراح لاغری معده جدید و کوچک شده را، از بخش بزرگ معده و قسمت ابتدایی روده کوچک (دوازدهه) جدا کرده و به قسمت پایین تر آن یعنی تهی روده (ژژنوم) متصل می کند. به این روش بای پس یا Roux-en-Y می گویند.
معمولا عمل بای پس معده با (روش لاپاروسکوپی )برش های ریز روی شکم و وارد کردن ابزار جراحی از طریق آنها) انجام می شود. در غیر این صورت می توان بای پس معده را با روش لاپاروتومی (ایجاد برشی بزرگ در وسط شکم) انجام داد
رژیم غذایی پس از جراحی بای پاس معده
برای جلوگیری از خطر کم‌آبی بدن باید مصرف روزانه آب به میزان کافی داشت که البته مصرف آب برای جلوگیری از بلع هوا و آسیب به معده باید به صورت جرعه جرعه و آرام باشد.
فاز اول:رژیم مایعات (10 روز اول بعد از عمل)
روزهای اول و دوم بعد از عمل جراحی رژیم مایعات شفاف:
فقط مجاز به نوشیدن مایعات شفاف می باشید.مانند :آب ،چای کمرنگ با کمی عسل و یا چای سبز یا دمنوش های گیاهی ،آبمیوه طبیعی صاف شده و بدون پالپ که به نسبت 1 به 5 با آب رقیق شده باشد.هر وعده مایعات به اندازه یک چهارم فنجان می باشد که باید جرعه جرعه و به آهستگی میل شود .
حتما یک و نیم لیتر تا دو لیتر مایعات در روز نوشیده شود یعنی حدود 6 تا 8 فنجان (هر فنجان باید به اندازه 250 سی سی باشد)
روزهای سوم تا دهم بعد از عمل جراحی رژیم مایعات کامل:
آب –چای کمرنگ بدون شکر-آبمیوه طبیعی بدون پالپ رقیق شده به نسبت 1 به 5 –ماست کم چرب –شیر کم چرب –دوغ
از روزچهارم بعد از عمل:
آب گوشت یا مرغ- آب سوپ صاف شده رقیق کم چرب را اضافه کنید.
هر وعده به اندازه یک فنجان باشد.
نوشیدن یک و نیم تا دولیتر مایعات در روز الزامی است.
روز سوم تا هفتم بعد از عمل جراحی اولین ویزیت توسط جراح انجام می شود.
مواردی که باید رعایت و یا اجتناب کنید:
- هرگز مایعات را با نی ننوشید.
- قطع نوشیدنی های الکلی.
- قطع نوشیدنی های شکر دار.
- قطع نوشیدنی های گازدار.
- قطع با محدود کردن کافئین.
- نوشیدن سریع مایعات.
- نوشیدن حجم زیاد مایعات در یک وعده.
- نوشیدن مایعات سرد (مایعات باید هم دمای اتاق باشد).
فاز دوم : رژیم غذاهای پوره ورقیق شده (10 روز دوم بعد از جراحی )
در ابتدا غذای مورد نظر باید نرم و روان باشد.
شما باید غذاهایی که نرم و پوره شده و بدون مواد جامد به میزان کم میل کنید.شامل:پوره سیب زمینی رقیق شده با آب گوشت-پوره سبزیجات رقیق شده با آب گوشت – ماست کم چرب –سوپ میکس شده –پنیر کم چرب رنده شده-کشک خرد شده و ریز و نرم شده –ماست اسفناج یا ماست و بادمجان رقیق –میوه جات پخته شده خانگی و کورن فلکس با مقدار زیادی شیر کم چرب –تخم مرغ پخته له شده و ژله بدون قند
تمامی غذاهای مصرفی در این مدت باید بصورت نرم تهیه شده و مواد جامد با مایعاتی مثل آب –شیر بدون چربی –آب میوه بدون شکر –آب گوشت مخلوط شود .به این منظور می توان از غذا ساز با همزن دستی استفاده کرد.
حذف آبمیوه و میوه و جایگزینی با میوه های پخته شده
میزان وعده های مورد نظر حداکثر 2 تا 3 قاشق غذا خوری یا 4/3 فنجان است . غذا باید به آرامی و بصورت لقمه های کوچک میل شود و به محض احساس سیری خوردن غذا باید متوقف شود .
نوشیدن روزانه یک و نیم لیتر آب و مایعات ضروری است که باید بین وعده های غذایی و بصورت تدریجی مصرف شده و همراه غذا نوشیده نشود.
فاز سوم:رژیم غذاهای نرم و نیمه جامد (10 روز سوم بعد از عمل جراحی)
نوع غذای مصرفی در این مدت مشابه 10 روز دوم است اما نیاز به پوره کردن غداها نیست . در این مرحله غذا در حدی که با پشت چنگال نرم شود کافی است :شامل:گوشت چرخ کرده –گوشت ماهی –گوشت مرغ –انواع سوپ و آش –تخم مرغ پخته یا املت –سبزیجات پخته و میوه فصل نرم بدون پوست –خرمای پوست گرفته
حجم غذا همچنان ثابت بوده و هر لقمه باید به خوبی جویده شود .
نوشیدن روزانه یک ونیم لیتر آب و مایعات ضروری است که باید بین وعده های غذایی و بصورت تدریجی مصرف شده و همراه غذا نوشیده نشود .
فاز چهارم :
بیمار باید به آهستگی غذای عادی را شروع کند .بهتر است ابتدا از غذاهای نرم تر شروع سپس غذاهای سفت اضافه شود انواع حبوبات و سبزیجات –انواع خورش ها –انواع مغز ها مثل پسته و بادام و فندق و گردو بدون نمک و کمی خردشده
باید سه وعده اصلی و سه میان وعده سالم شامل لبنیات و میوه بخورید.
باید مطمئن شوید که پروتئین کافی دریافت می کنید و ورزش را ادامه دهید. حتما حدود 2 لیتر مایعات در روز بنوشید .هر غذا باید جداگانه امتحان شود .
به دلیل محدودیت در مصرف مواد غذایی پس از جراحی بای‌پس معده، جذب برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی کاهش می‌یابد که برای جبران آن انواع مکمل‌های غذایی و مولتی ویتامین‌هایی تجویز خواهد شد. این مولتی ویتامین‌ها باید همراه غذا مصرف شود و این عمل باید تا پایان عمر ادامه یابد.
انواع این ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم شامل:
سیترات کلسیم: سیترات کلسیم (معمولا حدود 500 میلی گرم دو بار در روز) یک مکمل مهم غذایی است که باید همراه غذا مصرف شود، اما نباید هم زمان با مولتی ویتامین‌ها مصرف شود زیرا آهن موجود در مولتی ویتامین با جذب کلسیم تداخل دارد. برخی از پزشکان و متخصصین تغذیه ممکن است شروع سیترات کلسیم را از فاز دو و یا فاز سه مواد غذایی مصرفی توصیه کنند. سیترات کلسیم بسیار بهتر از کربنات کلسیم بعد از عمل جراحی بای پس معده جذب می‌شود؛
ویتامینD3 : طبق نظر پزشک، دوز آن مصرف شود .
ویتامین B12 : بعد از عمل جراحی بای‌پس معده، دستگاه گوارش دیگر قادر به تجزیه و جذب مقادیر کافی ویتامینB12 از مواد غذایی نیست. بنابراین 500 الی 1200 میکروگرم ویتامین B12 از نوع زیر زبانی توصیه می‌شود. با مصرف انواع زیرزبانی این ویتامین به طور مستقیم به جریان خون جذب می‌شود و لازم نیست که وارد دستگاه گوارش شود و یا کاهش یابد. همچنین امکان تزریق ماهانه ویتامین B12 با نظر پزشک نیز وجود دارد.
آهن: آهن موجود در مواد غذایی از طریق اثنی عشر که بخشی از روده کوچک است و پس از عمل جراحی بای پس معده از مسیر گوارشی حذف می‌شود، جذب می‌گردد. در نتیجه، بدن فرد پس از جراحی دیگر قادر به جذب مقادیر کافی از آهن نیست. آهن موجود در مولتی ویتامین ممکن است به اندازه کافی نباشد و پزشک تصمیم به تجویز جداگانه مکمل آهن به ویژه برای زنان در طول چرخه ماهیانه بگیرد. پزشک معمولاً برای جذب بهتر آهن بر مصرف هم زمان آن با ویتامین C تأکید می‌کند.
