برداشتن رحم و تخمدان

عمل برداشتن تخمدان (اوفورکتومی) و تشخیص آن

جراحی شکم باز یا لاپاراتومی

در جراحی باز شکمی یا لاپاراتومی، جراح برای دسترسی به تخمدان ها یک برش طولانی در قسمت تحتانی شکم ایجاد و سپس ماهیچه های شکمی را با دقت از هم جدا می کند. برای جلوگیری از خون ریزی رگ های خونی به طور موقت قطع می شوند. جراح، هر تخمدان را از خون و بافتی که آن را احاطه کرده جدا کرده و تخمدان را خارج و سپس برش را پانسمان می کند.

جراحی لاپاروسکوپی با حداقل تهاجم

در حین جراحی لاپاروسکوپی، یک ابزار نازک بوسیله یک برش کوچک در نزدیکی ناف قرار می گیرد. در حین جراحی یک دوربین کوچک به جراح اجازه می دهد تخمدان ها را ببیند و آن ها را از بین ببرد. این روند ممکن است جای زخم و برش و زمان بهبودی کمتری نسبت به جراحی باز شکمی داشته باشد. اما این روش برای همه بیماران مناسب نیست و نظر پزشک ارحج است.

اقدامات بعد از عمل اوفورکتومی

بیماران بهتر است در چند روز اول پس از عمل جراحی در خانه تحت مراقبت قرار بگیرند. اکثر بیماران می توانند تا شش هفته پس از عمل به فعالیت کامل برگردند. کسانی که تحت عمل جراحی لاپاروسکوپی قرار دارند ممکن است به مدت دو هفته زودتردوباره به فعالیت کامل بازگردند. علاوه بر آن در این شرایط معاینات منظم به پزشکان اجازه می دهد تا در صورت لزوم روند بهبود را تحت نظر بگیرند.

مدت زمان بهبودی اوفورکتومی

بهبودی از بیماری اوفورکتومی به چند عامل مختلف، از جمله نوع جراحی بستگی دارد. جراحی لاپاروسکوپی ممکن است فقط در بیمارستان 1 روز طول بکشد، اما جراحی باز شکمی به طور معمول به 2 یا بیشتر روز بستری در بیمارستان نیاز دارد.

بیماران برای بهبودی کلی خود بعد از جراحی بهتر است راهکارهای زیر را در نظر بگیرند:

• تغییر در رژیم غذایی
• استراحت قبل از عمل و در حین بهبود
• عدم استفاده از تامپون ها در طول دوره نقاهت
• مصرف داروهای لازم برای یبوست در صورت لزوم
• اجتناب از بلند کردن اجسام یا ورزش سنگین و برقراری روابط جنسی
• اجتناب از عوامل خطر مانند حمام گرفتن و پوشیدن لباس های تنگ یا مصنوعی

علاوه بر آن به بیماران توصیه می شود که از محل زخم خود، با تمیز کردن منظم، خشک نگه داشتن، و نظارت بر علائم عفونت، مراقبت کنند.

جراحی برداشتن رحم  یا  هیستروکتومی

هیسترکتومی یا عمل برداشتن رحم یکی از شایع‌ترین اعمال جراحی در بین زنان است اما این جراحی وقتی پیشنهاد می‌شود که روش دیگری برای درمان باقی نباشد. اگر عمل هیسترکتومی قبل از شروع یائسگی انجام شود، ممکن است یائسگی زودرس رخ دهد و در صورتی که لوله‌های فالوپ یا تخمدان نیز همراه با رحم خارج شوند فرد وارد دورهٔ یائسگی می‌شود.

 این جراحی ممکن است به دلایل مختلف زیر انجام شود:

• فیبروئیدهای رحم که مشکلاتی از قبیل درد و خون ریزی به همراه دارد
• پرولپس یا افتادگی رحم که باعث جابجایی رحم از موقعیت طبیعی خود می شود.
• سرطان رحم، دهانه رحم و یا تخمدان ها
• بیماری آندرومتروزیس که در آن سلول هایی مشابه با سلول های رحمی در بافت های مجاور مانند تخمدان ها رشد می کند.
• خونریزی های غیر طبیعی واژینال
• دردهای و التهابات مزمن لگنی
• ضخیم شدن دیواره رحم

عموماً عمل جراحی برداشتن رحم به غیر از موارد ابتلا به سرطان، تنها زمانی توصیه می شود که سایر روش های غیر تهاجمی درمان نتیجه ای به همراه نداشته باشند. طبیعتاً پس از انجام هیسترکتومی فرد قادر به باردار شدن نخواهد بود. در نتیجه ، انجام این جراحی در زنان بین چهل الی پنجاه سال رایج تر است. در برخی موارد هیسترکتومی به صورت جزئی انجام می گیرد به صورتی که تنها بخشی از رحم برداشته می شود.
در صورتی که فرد در دوران یائسگی نباشد بعد از هیسترکتومی، قاعدگی را تجربه نمی کند و این مورد ارتباطی با سن و سال ندارد.

اصلی ترین تکنیک های جراحی هیسترکتومی به شرح زیر است:
– هیسترکتومی کامل:

در این روش تمام رحم و دهانه رحم برداشته می شود. این نوع از جراحی از جمله متداول ترین روش های جراحی است.
– هیسترکتومی ساب توتال:

در این روش بدنه اصلی رحم برداشته می شود و دهانه رحم در جای خود باقی می ماند. امکان باروری فرد در این روش وجود ندارد.
– هیسترکتومی کامل با اوفورکتومی:

رحم، دهانه رحم، لوله های فالوپ و تخمدان ها برداشته می شود.
– رادیکال هیسترکتومی:

در این روش رحم و بافت های اطراف مانند لوله های فالوپ، بخشی از واژن، تخمدان ها، غدد لنفاوی و بافت های چربی برداشته می شود.

انواع جراحی هیسترکتومی

سه راه برای انجام هیسترکتومی وجود دارد:
– هیسترکتومی لاپاراسکوپیک:

در این روش با ایجاد سوراخ های کوچکی بر روی شکم، رحم برداشته می شود.
– واژینال هیسترکتومی:

در این روش با ایجاد برشی در بالای واژن رحم خارج می شود.
– هیسترکتومی شکمی:

در این روش با ایجاد برشی در زیر شکم رحم خارج می شود.

منبع: https://www.nhs.uk/conditions/hysterectomy   

مراقبت های لازم پس از عمل هیسترکتومی

• تا سه هفته پس از جراحی هیسترکتومی از رانندگی بپرهیزید.
• مرتب پیاده روی داشته باشید.
• از بلند کردن اشیا سنگین خودداری کرده.
• از گذاشتن تامپون و استفاده از دوش واژینال تا ۶ ماه پس از جراحی ممنوع است.
• هنگام عطسه و سرفه از ناحیه برش مراقبت کرده برای این کار می تواند با گذاشتن یک بالشت محل برش را حمایت کنید.
• تا سه روز پس از جراحی از مصرف غذاهای که نفخ آور هستند بپرهیزید.
• در طول روز از میان های سالم استفاده کنید.
• از مصرف مایعات فراوان مانند آب غافل نشوید..
• برای جلوگیری از بروز یبوست از روغن زیتون، انجیر و آلوی خیس خورده در آب استفاده کنید.
• پس از برداشتن پانسمان در روز دوم جراحی مانعی ندارد اما پس از استحمام ناحیه بخیه ها باید به خوبی خشک شود.
• معمولا پزشک برای کاهش دردهای ناشی از عمل به بیمار مسکن هایی مانند ژلوفن، مفنامیک اسید و یا شیاف های مقعدی به بیمار تجویز کند.
• برقراری رابطه جنسی چهار تا شش هفته پس از جراحی ممنوع می باشد.
• در صورتی که هر دو تخمدان بیمار برداشته شده باشد چند روز پس از جراحی علائمی مانند علائم یائسگی بروز می کند که با مصرف داروهای هورمونی ، ویتامین ها و کلسیم تجویز شده از سوی پزشک ، این علائم کاهش پیدا می کند.

رژیم غذایی بعد از جراحی هیسترکتومی

برای کمک به بهبود و سلامت بعد از هیسترکتومی، باید رژیم غذایی‌تان را سرشار از میوه، سبزی، غلات سبوس دار، پروتئین بدون چربی و چربی‌های سالم کنید.

فیبر کافی دریافت کنید                                  

یک عارضه جانبی رایج در جراحی هیسترکتومی مشکل در حرکات روده است. پزشک شما ممکن است داروهایی را برای رفع این مشکل پیشنهاد کند اما خوردن غذاهایی که فیبر زیادی دارند می‌تواند حرکات روده را بیشتر کند. اکثر میوه‌ها و سبزی‌ها و البته غلات غنی از فیبر هستند. انستیتوی سرطان توصیه می‌کند 5 تا 10 وعده میوه و سبزی رنگارنگ و غلات در برنامه روزانه قرار گیرد. برخی از غذاهایی که فیبر بالایی دارند شامل سبوس جودوسر، تمشک، زغال اخته، گلابی، جوانه بلوط و آووکادو است.

ترکیبات گیاهی طبیعی به تقویت ایمنی و جلوگیری از طیف وسیعی از بیماری‌های مزمن مانند سرطان کمک می‌کند. غذاهای قرمز مانند توت فرنگی و فلفل قرمز، خوراکی‌های سبز مانند کلم بروکلی و کلم، خوراکیهای بنفش مانند کلم بنفش و انگور و غذاهای زرد مانند زنجبیل و لیمو و محصولات نارنجی مانند هویج و انبه را در سبد غذایی خود قرار دهید.

پروتئین و چربی سالم انتخاب کنید

بعد از جراحی برداشتن رحم باید پروتئین از دست رفته را جایگزین کنید. از ماهی‌های آب سرد، گوشت‌های بدون چربی مانند مرغ استفاده کنید و محصولات لبنی کم چرب مانند ماست ساده را از برنامه خارج کنید. برای پروتئین گیاهی می‌توانید از حبوبات یا کینوا استفاده کنید که فیبر مورد نیاز را نیز تامین می‌کند.زیتون و روغن زیتون، آووکادو، آجیل و دانه‌هایی مانند کتان منابع خوبی برای چربی‌های سالم هستند.

مایعات زیاد بنوشید

افزایش فیبر می‌تواند منجر به نفخ و گاز معده شود. بنابراین با افزایش مصرف میوه و سبزی، مایعات زیادی را در رژیم روزانه خود قرار دهید. متخصصان توصیه می‌کنند روزانه حداقل 8 لیوان مایعات و ترجیحا آب مصرف کنید. بهتر است آب میوه بنوشید و از آب سیب و پرتقال غافل نشوید.

کلسیم کافی دریافت کنید

برای سلامت استخوان روزانه حداقل 120 میلی گرم کلسیم به همراه ویتامین D مصرف کنید. استفاده از مکمل یا مصرف سه تا چهار وعده لبنیات مانند پنیر و ماست می‌تواند این نیاز را تامین کند. محصولاتی مانند آب پرتقال، کنسرو ماهی قزل آلا، کلم بروکلی و حبوبات منابع کلسیم مناسبی هستند. در مورد سنجش تراکم استخوان حتما با پزشکتان مشورت کنید.