جراحی کیسه صفرا و آپاندیسیت

جراحی کیسه صفرا

کوله سیستیت به معنای التهاب ناگهانی کیسه صفرا می باشد. اگر کوله سیستیت برای ماه ها و با درد های مکرر ادامه پیدا کند یا عملکرد کیسه صفرا را تحت تاثیر قرار دهد، به آن کوله سیستیت یا التهاب حاد کیسه صفرا می گویند.

کیسه صفرا اندامی کوچک و گلابی شکل است که در زیر کبد قرار دارد. این اندام صفرای ترشح شده از کبد را جمع آوری می کند و از طریق مجرای صفراوی مشترک (CBD) به روده ی کوچک می فرستد تا به هضم چربی ها کمک کند. مجرای صفراوی مشترک؛ کبد، کیسه صفرا و پانکراس را به روده ی کوچک متصل می کند. سنگ های کیسه صفرا باعث بسته شدن مجرای صفراوی مشترک شده و منجر به کوله سیستیت می شوند. این انسداد باعث ساخت صفرا درون کیسه صفرا و در نتیجه التهاب آن می شود. کوله سیستیت حاد کیسه صفرا بسیار جدی است. این شرایط در صورت درمان نشدن می تواند منجر به ترکیدن کیسه صفرا شود که یک وضعیت اضطراری محسوب می شود. درمان های کوله سیستیت شامل مصرف آنتی بیوتیک، مسکن ها و در نهایت خارج کردن کیسه صفرا می باشد.

علائم کوله سیستیت

از مهم ترین علائم التهاب کیسه صفرا می توان به درد شدید و ناگهانی در قسمت بالا و سمت راست شکم اشاره کرد. این درد در شانه ی راست فرد نیز پخش می شود. بخش دردناک شکم معمولا بسیار حساس بوده و تنفس عمیق می تواند درد را بیشتر کند.

برخلاف دیگر درد های ناحیه ی شکمی، درد کوله سیستیت حاد، معمولا مزمن و پیوسته بوده و حتی پس از چندین ساعت نیز از بین نخواهد رفت.

برخی افراد ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند مانند:

• بالا بودن دمای بدن (تب)
• استفراغ و حالت تهوع
• عرق کردن
• بی میلی و بی اشتهایی
• زردی پوست و زردی سفیدی چشم (یرقان)
• ورم شکم

علل بروز کوله سیستیت

• علت بسیاری از کوله سیستیت ها، سنگ های کیسه صفرا می باشند. این سنگ ها توده های کریستالی هستند که از رنگدانه های صفرا، کلسترول و نمک های کلسیم ساخته می شوند.
• احتمال ابتلا به کوله سیستیت با افزایش سن، بالا می رود. برخی موارد دیگر که این احتمال را بالا می برند عبارتند از:
• زن بودن (جنس مونث)
• بارداری
• چاقی
• دیابت
• داشتن سنگ کیسه صفرا در گذشته
• کاهش وزن شدید

مهار التهاب کیسه صفرا برای پیشگیری از عوارض خطرناک و کشنده ی آن، بسیار ضروری است.

عوارض کوله سیستیت

کوله سیستیت می تواند عوارض بسیاری را برای فرد به دنبال داشته باشد. این عوارض شامل:

عفونت درون کیسه صفرا: در صورت ساخته شدن صفرا درون کیسه ی صفرا و به وجود آمدن کوله سیستیت، صفرا ممکن است عفونی شود.

مرگ بافت کیسه صفرا: درمان نشدن کوله سیستیت می تواند موجب مرگ (فساد) بافت کیسه صفرا شود. این یکی از شایع ترین عوارض التهاب کیسه صفرا، خصوصا در میان افراد مسن تر، دیابتی و افراد در انتظار درمان، می باشد. این حالت ممکن است در نهایت منجر به پارگی یا ترکیدن کیسه صفرا شود.

ترکیدن کیسه صفرا: پارگی کیسه صفرا ممکن است منجر به تورم، عفونت یا مرگ بافت کیسه صفرا شود.

جراحی

ممکن است در برخی موارد پس از درمان های اولیه برای پیشگیری از بازگشت دوباره ی کوله سیستیت و کاهش احتمال ایجاد عوارض جدی، لازم باشد کیسه صفرا را از بدن خارج کنند. به این نوع جراحی کوله سیستکتومی(cholecystectomy) می گویند.

جراحی ممکن است به سه روش انجام شود:

• لاپاراسکوپی ِکوله سیستکتومی

لاپاراسکوپی کوله سیستکتومی نوعی جراحی است که طی آن برش های کوچکی روی شکم ایجاد می کنند و پس از وارد کردن ابزاری خاص به درون شکم، کیسه صفرا را خارج می کنند.

• لاپاراسکوپی ِکوله سیستکتومی تک برشی

طی این جراحی، کیسه صفرا از یک برش که معمولا نزدیک ناف ایجاد می شود، خارج می گردد.

• کوله سیستکتومی باز

در این جراحی، کیسه صفرا از یک برش بزرگتر که روی شکم ایجاد می شود، خارج می گردد.

برخی افرادی که کیسه صفرا خود را خارج کرده اند، می گویند با خوردن برخی غذا ها دچار نفخ و اسهال می شوند، اما در اکثر موارد فرد می تواند بدون کیسه صفرا زندگی کاملا طبیعی داشته باشد. کیسه صفرا اندامی مفید اما غیر ضروری است و از آنجایی که وظیفه تولید صفرا برای هضم غذا بر عهده ی کبد می باشد، نبود آن مشکلی ایجاد نخواهد کرد.

رژیم غذایی مناسب بعد از عمل کیسه صفرا

اگر لازم است کیسه صفرا طی عمل جراحی برداشته شود ، احتمالاً در هفته های بعد از عمل اسهال و مدفوع شل را تجربه خواهید کرد. این امر به دلیل انتشار مداوم و بیشتر صفرا به روده شما اتفاق می افتد.

برای کاهش این عوارض جانبی ، از مصرف این غذاها پس از جراحی کیسه صفرا جلوگیری کنید:

• غذاهای حاوی بیش از 3 گرم چربی
• غذاهای چرب ، سرخ شده یا فرآوری شده
• سس های خامه ای
• لبنیات پرچرب
• در عوض ، غذاهای پر فیبر و کم چرب بخورید. در هر وعده باید غذاهایی با کمتر از 3 گرم چربی میل کنید. فیبر خود را به آرامی افزایش دهید ، و با فیبرهای محلول مانند جو دوسر شروع کنید. همچنین می توانید وعده های غذایی کمتری را به طور مکرر میل کنید.

غذاهای سالم برای کیسه صفرا

برای کیسه صفرای سالم ، غذاهای زیر را در برنامه غذایی خود قرار دهید:

فلفل دلمه ای  ،میوه های خانواده مرکبات ،سبزی های تیره و برگ سبز،گوجه فرنگی،شیر،ساردین،ماهی و صدف،لبنیات کم چرب،لوبیا،آجیل و خشکبار،عدس،خوردن یک رژیم غذایی سالم و متعادل پر از میوه و سبزیجات بهترین راه برای بهبود و محافظت از سلامت کیسه صفرا است. میوه ها و سبزیجات مملو از مواد مغذی و فیبر هستند که هر دو آن ها برای یک کیسه صفرا سالم ضروری اند.

برخی از غذاهای ذکر شده دارای ویتامین C ، کلسیم یا ویتامین های گروه B هستند که برای کیسه صفرا نیز مفید هستند.

تصور می شود که خوردن بیشتر پروتئین گیاهی نیز می تواند به جلوگیری از بیماری کیسه صفرا کمک کند. غذاهایی حاوی لوبیا ، آجیل ، عدس و سویا (تا زمانی که به سویا حساسیت نداشته باشید) گزینه های عالی برای جایگزینی گوشت قرمز هستند.

غذاهایی که التهاب کیسه صفرا را تشدید می کنند

از مصرف غذاهای زیر در رژیم غذایی سالم کیسه صفرا خودداری کنید:

روغن سبزیجات،روغن بادام زمینی،غذاهای سفید تصفیه شده (نان ، پاستا و غیره)،غذاهای پر چرب،غذاهای فراوری شده،برای محافظت از کیسه صفرا باید از مصرف غذاهای خاصی اجتناب کنید. بزرگترین غذاهایی که مشکل دارند غذاهای پر چرب و فرآوری شده هستند. غذاهایی که چربی زیادی دارند یا در روغن هایی مانند روغن نباتی و روغن بادام زمینی سرخ می شوند ، تجزیه آن ها دشوارتر است و می تواند باعث مشکلات کیسه صفرا شود.،غذاهای دارای چربی ترانس ، مانند غذاهای پخته شده یا تجاری ، همچنین می توانند برای سلامتی کیسه صفرا مضر باشند، اجتناب از غذاهای با آرد سفید تصفیه شده ، مانند پاستای سفید ، نان و قندها می تواند از کیسه صفرا محافظت کند. همچنین باید از مصرف الکل و دخانیات خودداری کنید.

جراحی آپاندیسیت

آپاندیس یک زائده‌ کوچک و انگشتی شکل است که از روده بزرگ منشعب می‌شود. در جدار این زائده بافت لنفاوی زیادی وجود دارد. طول آن از ۲ تا ۲۰ سانتی‌متر و قطر آن نیز بین ۶ تا ۸ میلی‌متر است. عفونت و التهاب در این عضو منجر به آپاندیسیت می‌شود. وظیفه این عضو در بدن، کمک به از بین بردن آلودگی‌های بدن است.

علائم

علائم ابتلا به آپاندیسیت شامل موارد زیر هستند:

• وجود درد های آپاندیس در ناحیه پایین سمت راست شکم
• بی اشتهایی
• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال
• یبوست
• عدم امکان خارج کردن گاز از روده
• ورم شکم
• تب محدود
• احساس راحتی پس از مدفوع کردن

درد آپاندیس ممکن است از یک گرفتگی ملایم در ناحیه شکم آغاز شود. این درد اغلب افزایش پیدا می‌کند و با گذشت زمان شدید می‌شود. در این حالت فرد الزاماً متوجه ایجاد تغییر در عادت عملکرد روده خود نمی‌شود. به هر حال، گاهی اوقات آپاندیسیت می‌تواند بر عملکرد دفع ادرار تاثیر داشته باشد.

اگر شما با حساس شدن ناحیه سمت راست شکم خود همراه با سایر علائم مطرح شده بالا روبرو شدید، با پزشک در این رابطه صحبت کنید. التهاب می‌تواند به سرعت تبدیل به یک مشکل اورژانسی شود. پاره شدن آپاندیس به ندرت در 24 ساعت اول مشاهده این علائم اتفاق می‌افتد. به هر حال، تا 80 درصد افرادی که دارای این علائم هستند، در طول 48 ساعت با ترکیدن آپاندیس مواجه خواهند شد. پاره شدن یا سوراخ شدن آپاندیس می‌تواند مرگبار باشد. در این حالت خطر مرگ در نوزادان و افراد سالمند بیشتر است.

عمل جراحی

عمل جراحی آپاندکتومی تحت بی هوشی عمومی انجام می‌شود و در این حالت می‌توان از تکنیک جراحی بسته (لاپاراسکوپی) و یا تکنیک باز برای این کار استفاده کرد.

جراحی آپاندکتومی به روش لاپاروسکوپی

جراحی لاپاروسکوپی معمولاً روشی است که برای عمل آپاندیس از اولویت و برتری برخوردار است، زیرا در این روش دوره ریکاوری بیمار سریع‌تر از عمل جراحی باز است. این روش درمانی شامل ایجاد سه یا چهار برش کوچک در ناحیه شکم است. سپس ابزارهای خاص به شکم وارد می‌شوند که این ابزارها شامل موارد زیر است:

• یک لوله که از طریق آن گاز به شکم بیمار پمپاژ می‌شود و به این ترتیب شکم باد کرده و مشاهده بهتر آپاندیس و نیز ایجاد فضای بیشتر برای جراح جهت کار امکان پذیر می‌شود.
• یک لوله کوچک متصل به یک منبع نور و یک دوربین (لاپاروسکوپ) که از طریق آن تصاویر تهیه شده از داخل شکم به یک تلویزیون برای مشاهده جراح امکان پذیر می‌شود.
• ابزارهای جراحی مخصوص که برای خارج کردن آپاندیس استفاده می‌شوند.

هنگامی که آپاندیس از بدن بیمار خارج شد، شکاف‌های ایجاد شده بر روی شکم بخیه زده شده و در صورت استفاده از بخیه قابل جذب امکان حل شدن آن در فاصله چند روز پس از عمل جراحی وجود دارد. در غیر این صورت نیاز است که بیمار در طول 7 تا 10 روز پس از عمل جراحی برای کشیدن بخیه ها به مطب مراجعه کند.

بهبودی

یکی از مزایای اصلی جراحی به روش لاپاروسکوپی دوره ریکاوری آن است که کوتاه می‌باشد و اکثر افراد می‌توانند بیمارستان را چند روز پس از انجام عمل جراحی ترک کنند. اگر آپاندیس بلافاصله پس از تشخیص جراحی شود، آنگاه اکثر بیماران می‌توانند پس از 24 ساعت بیمارستان را ترک نمایند. هنگامی که عمل جراحی باز یا پیچیده باشد (برای مثال اگر بیمار به پریونیت مبتلا شده باشد)، ممکن است به یک هفته زمان جهت بهبودی کافی بیمار برای برگشتن به خانه نیاز باشد.

برای چند روز اول پس از عمل جراحی خارج کردن آپاندیس فرد ممکن است با مقداری درد و کبودی در محل جراحی مواجه شود. این علائم با گذشت زمان کاهش پیدا می‌کند، اما بیمار می‌تواند در صورت لزوم از مسکن‌ها برای راحتی بیشتر خود استفاده کند. اگر فرد جراحی لاپاروسکوپی عمل انجام داده باشد، ممکن است با درد در سر شانه خود برای حدود یک هفته مواجه شود. این درد به خاطر گازی ایجاد می‌شود که در زمان جراحی شکم به داخل آن پمپاژ شده است. علاوه بر این ممکن است فرد برای یک دوره کوتاه مدت یبوست داشته باشد. برای کنترل کردن این مشکل لازم است که بیمار از مسکن‌های حاوی کدئین استفاده نکند و مقدار زیادی فیبر مصرف کرده و هیدرات بدن خود را در سطح مناسب حفظ کند. در این حالت پزشک می‌تواند داروهای مناسب برای بیمار در صورت جدی بودن مشکل تجویز نماید.

قبل از ترک کردن بیمارستان، ممکن است به شما توصیه شود مراقب زخم خود باشید و از فعالیت‌هایی که ممکن است به آن آسیب وارد کند خودداری نمایید. در اکثر موارد، بیمار می‌تواند دو هفته پس از جراحی خارج کردن آپاندیس فعالیت‌های عادی خود را از سر گیرد، هر چند انجام فعالیت‌های شدید ممکن است نیاز به مراقبت برای چهار تا شش هفته پس از انجام عمل جراحی داشته باشد.

مراقبت پس از جراحی برداشتن آپاندیس بروش لاپاروسکوپی:

دارو:

بستگی به تشخیص پزشک و براساس یافته حین عمل دارد که از 3 روز لغایت یک هفته می باشد.

رژیم غذایی:

بیماران از شش ساعت بعد از عمل می توانند ابتدا غذای نرم و سپس هر غذایی را میل کنند.

استحمام:

روز بعد از عمل می توانند استحمام داشته باشند.

فعالیت فیزیکی:

محدودیت فعالیت فیزیکی ندارند.

مراجعه به پزشک:

توصیه می شود بیماران یک هفته پس از عمل به پزشک معالج مراجعه کنند.

در صورت هر مشکلی بهتر است پزشک معالج را در جریان قرار دهید.